Freud’un “içten” ve “fanatik” olarak tanımladığı Salvador Dali deli miydi?

Salvador Dali “Bir deliyle aramdaki tek fark, benim deli olmamamdır” Salvador Dali Delilikle dâhilik arasında ince bir çizgi olduğunu...

Salvador Dali
“Bir deliyle aramdaki tek fark, benim deli olmamamdır”
Salvador Dali

Delilikle dâhilik arasında ince bir çizgi olduğunu defalarca duymuşuzdur. Ama o çizgi nerede başlar, nerede biter, nereden sonrası delilik ve nereden öncesi dâhiliktir, henüz tanımlayamadık galiba. Öncelikle “delilik” ve “dâhilik”in ne olduğunu netleştirmek gerekir. Türk Dil Kurumu deliliği “aklını yitirmiş olan, akıl dengesi bozulmuş olan, mecnun, (mecaz) davranışları aşırı ve taşkın olan kimse, çılgın” olarak tanımlamaktadır. Dâhilik için ise “olağanüstü yeteneği ve yaratıcı gücü olan kimse, deha” tanımlamasını kullanmaktadır. Delilik üzerine neler yazıldığına göz gezdirdiğimizde ise, ilginç bir şekilde genellikle özgürlükle bir bağ kurulduğunu görürüz. Dâhilik hakkında yazılanlar ise sürekli bir hayranlığı vurgulamaktadır.

Salvador Dali 
Her ne kadar tanımlamalar ve değerlendirmeler netliği sağlamakta yetersiz kalsa da, her ikisinin kesişim noktasının “sıradışılık” olduğu söylenebilir. O halde bu iki terimi ayıran ince çizgi, sıradışılık tabanında yer almaktadır; yani bir insanın deli mi yoksa dahi mi olduğunu değerlendirirken öncelikle sıradışı olduğunu kabullenmek ve sonra nerede durduğunu belirlemek gerekir.

Bu şekilde ifade edince, deli-dahi ayrımını yapmak için bir formülün elde edildiği düşünülebilir. Ama, asıl konumuz olan kişiye, yani deli mi yoksa dahi mi olduğunu hala sordurduğumuz Salvador Dali’ye gelince, böyle bir formülün aslında var olmadığı söylenebilir. Onun için öncelikle sıradışılığı her zaman dikkati çekmiş, yapıtlarında da yaşantısında da aynı tabanda hareket etmiş bir sanatçı denebilir. Aslında hikâyesi o doğmadan önce başlamıştır ve bu sıradışılığının temeli dünyaya gelişinden üç sene önce atılmıştır. O tarihte kardeşinin ölümüyle kendisine hem onun adı, hem de kaybının aileye yaşattığı ağırlık miras kalmıştır. Aralarındaki benzerlikler de eklenince, ailesinin onun üzerinde kardeşini yaşatma isteğine karşı, farklı olduğunu belirtme ihtiyacı ve çabası oluşmuştur. İstemediği bir kimliğe bürünmektense olabildiğince farklılaşarak “o olmamak” çabasıyla hayatına yön vermiştir. Dahası kendisi olarak sevilme isteğiyle sınırlarını yerle bir etmeye gereksinim duymuştur.

“Doğar doğmaz tapınılan bir ölünün ayak izlerinden yürümeye başladım. Beni severken hala onu seviyorlardı aslında. Belki de benden çok onu… Babamın sevgisinin bu sınırları, yaşamımın ilk günlerinden itibaren çok büyük bir yara oldu benim için.”
Salvador Dali

Yeteneğiyle birlikte gittikçe sınırları zorlayan, ama aynı zamanda da ilgi uyandıran bir duruma gelmiştir. Biraz da narsistik bir yanı olan Dali, kimsenin onu değerlendirebilecek yetenekte olmadığını söylemesi nedeniyle okuldan atılmış, Paris’te katılmış olduğu sürrealist hareketten de dışlanmıştır. Kendisi gibi sıradanlığa uymayan Gala adında bir kadınla hayatını birleştirmiş ve eserlerinin yanında yaşamıyla da ilgi odağı olmaya devam etmiştir.

Şair Federico Garcia Lorca ile ilişkisini ve Dali’nin gençlik yıllarını anlatan Küçük Küller (Little Ashes, 2008), Dali’nin bu özelliklerini çok iyi işlemiştir. Lorca ile ilk tanışmaları sırasında geçen diyalogta Dali’nin narsist yönü kendini göstermiştir.

“Üye olduğunuz dernekler?”

“Dada, anarşi ve dahi eserler”

“Kimin?”

“Benim.”

Salvador Dali
Aynı zamanda Lorca’yı da bir dahi olarak nitelendiren Dali, beraber oldukları bir yemekte Lorca’nın her şeyi sarsacak bir şey hakkında çalıştığını söyler: Kendisi hakkında. Bu iddialı konuşmaları ve uçlarda davranışları gerçekten de zamanla herkesin Dali’yi farklı bulmasına yol açmıştır. Lorca bile bir süre sonra onun ne yaptığını sorgulamaya başlar ve yolları ayrılır. Tekrar bir araya geldiklerinde Dali, ona beraber çalışmayı teklif eder ama Lorca bunu reddeder. Ardından bir gazetecinin Dali hakkında ne düşündüğünü sorması üzerine ise onun bir dahi olduğunu söyler.
Dali, sıradışı olmayı çok öncesinde aklına koymuştur. Sınırlar olmadan, başkalarının gerçek olarak kabul ettiği her şeyi parçalarına ayırmayı, sanat olsun hayatın kendisi olsun her alanda çok daha ileri gitmeyi ve cesur davranmayı istemektedir. Öyle de yapar… Hayatı boyunca sınırları yok etmeye, her şeyi parçalara bölmeye ve değiştirmeye çalışır. Bu durum, fanatizm boyutunda değerlendirilebilir ki; Freud da Dali’yi tanımlarken “içten” ve “fanatik” kelimelerini kullanmıştır.

Erich Fromm, “Delilik, normalde anladığımız bir hastalık değil, insanın varoluş problemini çözme teşebbüsüdür” der. Bundan yola çıkacak olursak, delilikle dâhiliği ayıran ince çizginin ne zaman hangi tarafında durduğu kestirilemeyen Dali’nin, kardeşinin kaybıyla başlayan var olma problemini çözme adına bütün hayatı boyunca çabaladığı söylenebilir ve bu çabası resimlerinde, filmlerinde, hayatında ve istediği her alanda etkisini göstermiştir. İster deli, ister dahi olsun, yaratıcılığı ve zorlayıcılığı ile özgür ve hayranlık uyandırıcı eserler var eden Salvador Dali’nin anısına…

Burcu Sevim
Fotografya Sayı:23 / 22 Mayıs 2010
Ad

A Separation,1,Adam Schaff,1,Adem ve Havva,1,Akra'da Bulunan Elyazması,1,Alain Badiou,4,Alain Resnais,1,Alan Woods,1,Albert Camus,17,Albert Einstein,4,Alejandro González Iñárritu,1,Alenka Zupančič,1,Alexander Supertramp,1,Alfred Hitchcock,4,Alıntı,1,Ali Rahimli,4,Allen Ginsberg,5,Amin Maalouf,1,Anarşi,2,André Breton,1,Andrey Tarkovski,7,Ani Gezinti,1,Anton Çehov,2,Antonin Artaud,1,Anubis,1,Aristoteles,1,Arthur Danto,1,Arthur Rosenberg,1,Arthur Schopenhauer,2,Arundhati Roy,1,Asghar Farhadi,3,Attila İlhan,1,Aynadaki Gibi,1,AzBlog,13,Aziz Nesin,2,Babaya Mektup,1,Beat Kuşağı,17,Belgesel,5,Belinski,1,Bertolt Brecht,3,Bertrand Russell,1,Bilim,10,Billie Holiday,1,Biyografya,22,Björk,1,Bob Black,1,Bob Dylan,1,Bozkırkurdu,1,Böyle Buyurdu Zerdüşt,1,Breaking Bad,1,Bulantı,1,Bülent Ortaçgil,2,Büyülenme,1,Camera Lucida,1,Can Yücel,2,Cemal Süreya,1,Charles Baudelaire,2,Charles Bukowski,6,Charles Dickens,1,Charlie Chaplin,2,Charlie Parker,1,Christfried Tögel,1,Christine Bard,1,Christopher McCandless,1,Christopher Nolan,1,Chuck Palahniuk,3,Çarlz Bukovski,1,Çavdar Tarlasında Çocuklar,1,Dallas Buyers Club,1,Damon Albarn,1,Daniel Goleman,1,Dava,1,David Gilmour,1,Demian,1,Desiderius Erasmus,1,Didier Lauru,1,Dieter Forte,1,Djivan Gasparyan,1,Dominique Laporte,1,Dostluk Bağları ve Dostluk,1,Dostoyevski,16,Dönüşüm,1,Edebiyyat,140,Edgar Allan Poe,1,Eduardo Galeano,1,Eflâtun,1,Ejderhaların Danssı,1,Elias Canetti,1,Elvis Presley,2,Emil Michel Cioran,1,Emma Goldman,1,Eric Clapton,1,Eric Hoffer,1,Erich Fromm,3,Ernest Hemingway,2,Estela Welldon,1,Ethan Coen,2,Əkrəm Əylisli,1,Feature,20,Félix Guattari,1,Felsefe,93,Ferman Toroslar,1,Fernando Pessoa,1,Film,68,Franz Kafka,25,Freddie Mercury,1,Friedrich Engels,1,Friedrich Nietzsche,19,Füruğ Ferruhzad,1,Gabriel Garcia Marquez,1,Gabriel García Márquez,2,Galileo,2,Gemeinschaft,1,George Carlin,1,George Martin,1,George Orwell,1,Georges Canguilhem,1,Georges Perec,1,Gerçeklik açısından Kafka,1,Gilles Deleuze,5,Goethe,1,Gogol,4,Guguk Kuşu,1,Gustav Janouch,1,Guy Fawkes,1,Hakim Bey,1,Harriet Lerner,1,Hegel,2,Heinrich Böll,1,Hermann Broch,1,Hermann Hesse,5,Herta Müller,1,Hrant Dink,1,Iain Menzies Banks,1,Immanuel Kant,1,Ingeborg Bachmann,1,Ingmar Bergman,6,Inside Llewyn Davis,1,Italo Calvino,2,İran,1,İtalo Calvino,1,J. D. Salinger,2,Jack Kerouac,8,Jacques Brel,1,Jacques Lacan,13,Jacques Vergès,1,James Hawes,1,James Joyce,1,Jan Pol Sartr,1,Jason McQuinn,1,Jean Baudrillard,1,Jean Cocteau,1,Jean-Paul Sartre,10,Jehane Noujaim,1,Jenn Ashworth,1,Jiddu Krishnamurti,2,Jimi Hendrix,1,Joel Coen,2,John Berger,1,John Fante,2,John Lennon,5,John Steinbeck,4,Jorge Luis Borges,1,Jose Saramago,1,Joseph Conrad,1,Judith Butler,1,Juliet Mitchell,1,Julio Cortázar,1,Kaos'un Gizli Yaşam,1,Karamazov Kardeşler,2,Karl Marx,8,Kaybedenler Klübü,1,Ken Kesey,1,Kırmızı Pazartesi,1,Korkma Ben Varım,1,Kumarbaz,1,Kürk Mantolu Madonna,1,La Casa De Papel,1,Lady with Ermine,1,Lars von Trier,8,Laura Nyro,1,Leonard Cohen,1,Leonard Da Vinci,1,Lev Tolstoy,5,Lev Troçki,2,Linda Lee,1,Maksim Gorki,2,Malina,1,Marie Curie,1,Marilyn Manson,1,Marilyn Monroe,1,Mario Leis,1,Marlon Brando,1,Marqius de Sade,2,Martı Jonathan Livingston,1,Martin Heidegger,2,Maurice Blanchot,2,Max Stirner,15,Mental Pornografi Blog,2,Meqale,175,Michael De Montaigne,1,Michel Foucault,6,Mike Leigh,1,Milan Kundera,1,Miles Davis,1,Milgram,1,Milgram deneyi,1,Mohsen Namjoo,3,Monique Wittig,1,Morrisse,1,Murat Menteş,1,Mustafa Kemal Atatürk,1,Muzik,37,Neal Cassady,2,ngmar Bergman,1,Nick Cave,1,Nick Mason,1,Nikolay Gavriloviç Çernişevski,1,Nilgün Marmara,1,Noam Chomsky,2,Nostalghia,1,Notre Dame'ın Kamburu,1,Nuri Bilge Ceylan,2,Octavio Paz,1,Oğuz Atay,1,Ontolojik Anarşi,1,Onur Ünlü,2,Oscar Wilde,2,Osho,1,Oteki Ben,1,Ölüler Tanrısı,1,Ölüm Pornosu,1,Ömer Hayyam,1,Özdemir Asaf,1,Palyaço,1,Pantolonun Politik Tarihi,1,Patti Smith,1,Paul Lafargue,1,Paul McCartney,3,Paulo Coelho,2,Peter Kropotkin,2,Pierre Clastres,1,Pigme,1,Pink Floyd,2,Politika,1,Rachel Carson,1,Rachter'in Günlüğü,1,Rashit,1,Ray Davies,1,Rene Girard,1,René Wellek,1,Richard Bach,1,Richard Brautigan,1,Richard Dawkins,1,Richard Wagner,3,Richard Wright,1,Robert Musil,1,Roger Fornoff,1,Roger Garaudy,1,Roger Waters,2,Roman,9,Rose Laub Coser,1,Rus edebiyat,2,Ruth Sheppard,1,S. Reynolds & J. Press,1,Sabahattin Ali,2,Sait Faik,1,Salvador Dali,1,Samuel Beckett,4,Sasha Grey,1,Saul Newman,2,Sean Penn,1,Sırtımdaki Ev,1,Siddhartha,1,Sigmund Freud,19,Silence Spring,1,Simone de Beauvoir,6,Slavoj Zizek,6,Slavoj Žižek,15,slide,2,Sokrates,1,Soren Kierkegaard,1,Spinoza,1,SS,6,Stalker,1,Stephen Eric Bronner,1,Steve McQueen,1,Stranger,1,Suç ve Ceza,2,Supertramp,1,Sürgün,1,Şeyler,1,Tanrıya Karşı Söylev,1,Tarkovsky,5,Tek Bacaklı Yolcu,1,Teneke Trampet,1,The Beatles,4,The Butterfly Effect,1,The Rolling Stones,1,The Square,1,Theodor Adorno,4,Thomas Mann,1,Through a Glass Darkly,1,Tom Waits,2,Tomris Uyar,1,Tony Porter,1,Turan Dursun,2,Turgut Uyar,1,Ulua,1,Uluma,1,Ulus Baker,4,Umberto Eco,1,Utanç,1,V for Vendetta,1,Van Gogh,1,Victor Emil Frankl,1,Victor Hugo,1,Viktor Frankl,1,Vladimir Nabokov,2,Voltaire,1,Vsevolod İ. Pudovkin,1,Walter Benjamin,1,Wilhelm Reich,1,Will Durant,1,William S. Burroughs,2,William Shakespeare,1,Woody Allen,8,Xavier Dolan,1,Yabancı,1,Yad,1,Yolda,1,Yusif Vəzir Çəmənzəminli,1,Zeki Demirkubuz,3,Zen Kaçıkları,1,
ltr
item
Ali Rahimli: Freud’un “içten” ve “fanatik” olarak tanımladığı Salvador Dali deli miydi?
Freud’un “içten” ve “fanatik” olarak tanımladığı Salvador Dali deli miydi?
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgyt8GBXjdLVZOcehWbThUtdx3Ja8fsaXxmUp0yzu0K6yaPRRwwu7-X22pRAWCNJlW3vfkYa0w18q6-TcpVM6P-SPXeHlGkxXs2ak2ocaGRi3tc6pu-wHe8ao6GijOTg4xFilYwfmDMFSNl/s640/149-salvador-dali-theredlist.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgyt8GBXjdLVZOcehWbThUtdx3Ja8fsaXxmUp0yzu0K6yaPRRwwu7-X22pRAWCNJlW3vfkYa0w18q6-TcpVM6P-SPXeHlGkxXs2ak2ocaGRi3tc6pu-wHe8ao6GijOTg4xFilYwfmDMFSNl/s72-c/149-salvador-dali-theredlist.jpg
Ali Rahimli
https://alirahimli.blogspot.com/2015/06/freudun-icten-ve-fanatik-olarak.html
https://alirahimli.blogspot.com/
https://alirahimli.blogspot.com/
https://alirahimli.blogspot.com/2015/06/freudun-icten-ve-fanatik-olarak.html
true
8815050805795647263
UTF-8
Tüm Yazılar Yüklendi Hiç bir yazı bulunamadı HEPSİNİ GÖSTER DAHA FAZLA Cevapla Cevabı İptal Et Sil Tarafından Ana Sayfa Sayfalar İçerikler Hepsini Göster BU YAZIYA BENZER DİĞER YAZILAR ETİKET ARŞİV ARAMA BÜTÜN İÇERİKLER İsteğinizle eşleşme bulunamadı Ana Sayfaya Dön Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Sun Mon Tue Wed Thu Fri Sat January February March April May June July August September October November December Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec just now 1 minute ago $$1$$ minutes ago 1 hour ago $$1$$ hours ago Yesterday $$1$$ days ago $$1$$ weeks ago more than 5 weeks ago Followers Follow THIS CONTENT IS PREMIUM Please share to unlock Copy All Code Select All Code All codes were copied to your clipboard Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy