Alfred Hitchcock ‘’Ben tür yönetmeniyim! Sindrella’yı film yapsam, insanlar at arabasında ceset ararlar…’’ Alfred Joseph Hitchcock; ...
Alfred Joseph Hitchcock; korku ve gerilim deyince insanların gözlerinde canlanan duş sahnesinin ve belki de çoğu kez duş alırken o perdeye dönüp dönüp bakma halimizin yaratıcısı.‘’Ben tür yönetmeniyim! Sindrella’yı film yapsam, insanlar at arabasında ceset ararlar…’’
Alfred Hitchcock
Hitchcock Londra’da İngiliz orta sınıf bir ailede dünyaya gözlerini açtı ve çok sıkı bir Katolik eğitimi aldı. Cizvitlerle beraber büyüdü. Hitchcock o günleri şöyle anlatır: ‘’Ailem koyu Katolikti. Sadece bu özellik bile İngiltere gibi Protestan bir ülkede sıra dışı olmak için yeterlidir. Muhtemelen Cizvitlerin yanında kaldığım dönemde bende bir korku kökleşti. Günah olan bir şeyi yapma endişesi şeklinde ortaya çıkan ahlaksal kökenli bir korku! Cizvitler çok sert lastikten yapılmış bir sopa kullanırlardı. Ceza öyle olur olmaz uygulanmazdı. Dersten sonra başrahibi görmeye gitmemiz söylenir, o da çok ciddi bir yüz ifadesiyle isminizi ve çarptırıldığınız cezayı deftere yazardı. Ondan sonra koca bir gün çarptırıldığınız cezanın infazını beklemekle geçerdi.’’
Hitchcock ailesi sorulduğunda ise; ‘’Ailem tiyatroyu pek severdi. Son derece farklı bir aile olduğumuzu düşünüyorum. Uslu çocuklar vardır ya işte ben onlardan biriydim. Aile toplantılarında bir köşeye çekilir saatlerce uslu uslu otururdum. Olup bitenleri izlerdim. Bu sayede iyi bir gözlemci oldum. Hayal gücü geniş ama yalnız bir çocuktum. Oyun oynamak için tek arkadaş bile bulamadığımı hatırlıyorum. Ben kendi oyunlarımı keşfederek tek başıma oynardım.’’
Alfred yalnız, soğuk, arkadaşlarının tanımıyla burnu havada bir çocuk olarak yetişti. Okulda kendinden zayıf olan çocuklara işkence yapmasıyla bilinirdi (sandalyeye bağlayıp, pantolonlarından içeri çatapat atmak gibi). Kendine ait titiz, ayrıntılara önem veren düzenli bir hayatı vardı. Babasını 15 yaşında kaybetti ve evlenene kadar annesi ile birlikte yaşadı. Kontrollü ve baskıcı bir tavra sahip olan annesi oğlunu evlendiğinde bile pek yalnız bırakmadı. Hatta tatillerde bile…
Hitchcock mühendislik eğitimi almasına rağmen sinemaya duyduğu aşka engel olamadı. Okuduğu Sherlock Holmes romanları (hatta filmlerinde o romanlardan replikler okuturdu), baskıcı ve bunaltan bir anne, sıkı disiplin uygulayan bir baba ve yalnız, soğuk, donuk geçen bir çocukluk yönetmenin filmlerinde onun kilit taşları oldu. Kendi hayatını gerilim ve korku ile bağdaştırdı ve türün en başarılı yönetmeni haline geldi.
Gençlik yıllarından itibaren beyaz perdeye sadakatle bağlı olan usta yönetmen Buster Keaton, Charlie Chaplin, D. W. Griffith, Mary Pickford gibi isimleri takip etti. En çok etkilendiği ismin Griffith olduğu söylenir. Sinema alanındaki ilk çalışmaları hakkında usta yönetmen şunları söylüyordu; ‘’Bir Amerikan şirketinin Londra’da şube açacağını gazetede okumuştum. Burada büyük bir stüdyo inşa edeceklerdi. İlanda bir kitaptan alınan bir resim gördüm. İsmini şimdi hatırlamadığım o kitabı okudum ve filmlerin ara yazılarında kullanılabilecek çizimler yaptım. O yıllarda yazılar resimlendirilerek verilirdi. Onlara çizimlerimi verdim. Benimle tekrar görüşmek istediler. Daha sonra başlıklar bölümünün başkanı oldum. Ardından da stüdyonun yazarlar bölümünde çalışmaya başladım.’’
Alfred 1920’lerde sinema adına neredeyse her şeyi öğrenmişti. Ressam, yazar, yönetmen yardımcılığı, senarist olarak çalışmaktaydı. Bunun dışında sosyal hayatının pek de renkli geçtiği söylenemezdi. Neredeyse hiç arkadaşı yoktu ve kadın denen varlığın hayatına katabileceklerinden bihaberdi. Kadınlarla ilişki konusundaki sıkı tutumu hayatını tek bir kadınla geçirmesinden de anlaşılabilmektedir. 1926’da kurgucu Alma Reville ile evlendi ve ölene kadar ona sadık kaldı.
Film eleştirmenlerine göre Katolikliği onun yaşam tarzını ve sinemasını fazlasıyla etkilemişti. Fakat Hitchcock sinemasını etkilediğini asla kabul etmeyecekti. Yönetmen bir röportajında bu konu ile ilgili şunları belirtmişti; ‘’Katolik bir sanatçı olarak nitelenmeye kesin olarak katılacağımdan emin değilim. Katı ve dinsel biçimde eğitildim. Katolik bir sanatçı olarak etkileneceğimi sanmıyorum fakat çok eskilerden gelen bazı birikimler insanların yaşamlarını etkiler. Mesela Vertigo’da kilise sahnesinde bir Katolik kilisesini çekmek istedim. Dine karşı değilim, belki biraz inkârcıyım.’’
Usta yönetmen hayatı boyunca tek bir kadına ve hayranı olduğu tek bir türe bağlı kaldı ve bize bugün bile hissedemeyeceğimiz korku ve gerilim anları yaşattı. Filmlerini kaç kez seyretmiş olursanız olun hala aynı etkiyi üzerinizde bırakması da bu yüzdendir sanırım. Onun sabır, sadakat ve titizlikle yürüttüğü sanatı ve hayatı yüzünden. Hitchcock sadakatini oyuncuları üzerinde de devam ettirdi. Onun vazgeçmediği oyuncuları arasında Grace Kelly, Cary Grant, James Stewart vardı.
Hitchcock Filmleri
 |
| Alfred Hitchcock |
Yönetmenin İngiltere’de çektiği filmler hem onun dünyada adının duyulmasını hem de kendi sanatına hâkim olmasını sağlar. Hitchcock bu dönemde hem sesli hem de sessiz filmler çekmiştir. Ama bunlardan en önemlisi Kiracı adlı filmi olmuş ve onun bir alışkanlık haline gelen kendi filmlerinde 2-3 saniye olsa da görünme rutini ilk kez bu yapımda vuku bulmuştur. Alfred bu dönemi şöyle açıklamaktadır; ‘’İngiltere’de çalışmak doğal içgüdülerimi geliştirmemi sağladı. Sonrada yeni çizgi dışı fikirlerimi geliştirmeme sebep oldu.’’
Yönetmeni Hollywood’a taşıyan yapım ise zayıf diyaloglar ve klişeler içermesine rağmen kayda değer ilk İngiliz diyaloglu film olması itibari ile ‘’Şantaj’’dır. Yönetmen Hollywood’a ilk olarak ‘’Titanik’’ adlı filmi çekmek için gelmesine rağmen yapımcının fikrini değiştirmesi sonucunda bu mecraya ‘’Rebbeca’’ adlı filmi ile adım atmıştır. 1940 mahsulü olan film yönetmene en iyi film Oscar’ını kazandırmıştı. Yönetmen o dönemlerde yapımcılara bağlı çalışmanın kendisini fazlasıyla etkilediğini söyleyecek ve bir süre daha bu etkiye katlandıktan sonra bağımsızlığını ilan edecekti.
Yönetmenin bağımsız dönemine bakacak olursak en akılda kalıcı filmleri sırasıyla; 39. Basamak, Yabancı Muhabir, Ve Celse Açıldı, Şüphenin Gölgesi, Çok Şey Bilen Adam, Sapık (bu yapımdaki duş sahnesi unutulmazlar arasına girmiş ve yönetmene ayrı bir ün kazandırmıştır), Kuşlar, Vertigo (ilk kamera hareketi olan vertigo hareketinin sinema açısından kullanılması ve keşfedilmesi bu yapımı önemli kılan unsurlardandı), Yanlış Adam sayılabilir.
Alfred Hitchcock korku ve gerilim ustası olmasına karşın komedi unsurlarını da filmlerinde sıkça ve tam yerinde kullanan bir ustaydı. Onun filmleri yap-bozun parçaları misali tamamlanmaya hazır bekler halde gelirdi seyircisine. Her nesneyi ve her karakteri yerinde ve akıllıca kullanırdı. Gerilimi oluşturmada kendine özgü yöntemleri vardı. Görsel ve işitsel her türlü araç onun için bir gerilim aracıydı. Filmlerine basit, gündelik hayattan bir araç aracılığıyla bir işaret, bir şifre yerleştirirdi. Kendi tanımıyla yönetmen buna; Mac Guffin diyordu. Mac Guffin bazen bir makas, bir çakmak, kibrit kutusu, bazen de bir ip olabilirdi. O bu yöntemle seyirciyi filmin içine sokmanın ve kovalamacanın bir parçası yapmış oluyordu. Seyirci filmle bütünleşiyor ve tüm o gerilimi yönetmenin gözünden görebiliyordu.
O kendi sineması için hep şöyle derdi;
‘’ Bazı filmler hayatın dilimleridir. Ben seyirciye pasta dilimleri veriyorum.’’
‘’Televizyonun yaptığı en önemli katkılardan biri cinayeti tekrar eve getirmesi oldu, ait olduğu yere…’’Alfred Hitchcock; sinemanın gelmiş geçmiş en iyi yönetmenlerinde biri. Onun ustalığı bugün ve bundan sonra türe gönlünü kaptıran her yeni yönetmenin ışığı olacak. Titizliği, ilkleri ve ilkeleri ile…
Alfred Hitchcock filmleri
Sessiz filmler
1922 No. 13 Wardour & F. tamamlanmamış; kayıp olduğu sanılıyor
1923 Always Tell Your Wife Seymour Hicks Productions jeneriksiz
1925 The Pleasure Garden Gainsborough Pictures/ Münchner Lichtspielkunst AG (Emelka)
1926 The Mountain Eagle Gainsborough Pictures/ Münchner Lichtspielkunst AG (Emelka)
1927 The Lodger Gainsborough Pictures/ Carlyle Blackwell Productions
1927 Downhill Gainsborough Pictures
1927 The Ring British International Pictures
1928 Easy Virtue Gainsborough Pictures
1928 The Farmer's Wife British International Pictures
1928 Champagne British International Pictures
1929 The Manxman British International Pictures
İngiliz yapımı filmler
1929 Blackmail British International Pictures The first British talkie.
1930 Juno and the Paycock British International Pictures
1930 Murder! British International Pictures
1930 Elstree Calling British International Pictures
1931 The Skin Game British International Pictures
1931 Mary Süd-Film AG
1932 Number Seventeen British International Pictures
1932 Rich and Strange British International Pictures
1933 Waltzes from Vienna Gaumont British Picture Corporation
1934 The Man Who Knew Too Much Gaumont British Picture Corporation
1935 The 39 Steps Gaumont British Picture Corporation
1936 Secret Agent Gaumont British Picture Corporation
1936 Sabotage Gaumont British Picture Corporation
1937 Young and Innocent Gaumont British Picture Corporation
1938 The Lady Vanishes Gainsborough Pictures
1939 Jamaica Inn Mayflower Pictures Corporation Ltd.
Amerikan yapımı filmler
1940 Rebecca Selznick International Pictures (En İyi Film dalında Oscar aldı)
1940 Foreign Correspondent Walter Wanger Productions Inc./ Selznick International Pictures
1941 Mr. & Mrs. Smith RKO Radio Pictures
1941 Suspicion RKO Radio Pictures
1942 Saboteur Universal Pictures/ Frank Lloyd Productions
1943 Shadow of a Doubt Universal Pictures/ Skirball Productions
1944 Lifeboat 20th Century Fox
1944 Aventure Malgache Ministry of Information French language propaganda short.
1944 Bon Voyage Ministry of Information French language propaganda short.
1945 Spellbound Selznick International Pictures/ Vanguard Films
1946 Notorious RKO Radio Pictures/ Vanguard Films
1947 The Paradine Case Vanguard Films
1948 Rope Warner Bros. Pictures/ Transatlantic Pictures
1949 Under Capricorn Warner Bros. Pictures/ Transatlantic Pictures
1950 Stage Fright Warner Bros. Pictures
1951 Strangers on a Train Warner Bros. Pictures
1953 I Confess Warner Bros. Pictures
1954 Dial M for Murder Warner Bros. Pictures
1954 Rear Window Paramount Pictures/ Patron Inc.
1955 To Catch a Thief Paramount Pictures
1955 The Trouble with Harry Paramount Pictures/ Alfred J. Hitchcock Productions
1956 The Man Who Knew Too Much Paramount Pictures/ Filwite Productions
1956 The Wrong Man Warner Bros. Pictures
1958 Vertigo Paramount Pictures/ Alfred J. Hitchcock Productions
1959 North by Northwest Metro-Goldwyn-Mayer/ Loew's Incorporated
1960 Psycho Shamley Productions
1963 The Birds Universal Pictures/ Alfred J. Hitchcock Productions
1964 Marnie Universal Pictures/ Geoffrey-Stanley Productions
1966 Torn Curtain Universal Pictures
1969 Topaz Universal Pictures
1972 Frenzy Universal Pictures
1976 Family Plot Universal Pictures
Televizyon diziler
Alfred Hitchcock Presents: "Revenge" (1955)
Alfred Hitchcock Presents: "Breakdown" (1955)
Alfred Hitchcock Presents: "The Case of Mr. Pelham" (1955)
Alfred Hitchcock Presents: "Back for Christmas" (1956)
Alfred Hitchcock Presents: "Wet Saturday" (1956)
Alfred Hitchcock Presents: "Mr. Blanchard's Secret" (1956)
Alfred Hitchcock Presents: "One More Mile to Go" (1957)
Suspicion: "Four O'Clock" (1957)
Alfred Hitchcock Presents: "The Perfect Crime" (1957)
Alfred Hitchcock Presents: "Lamb to the Slaughter" (1958)
Alfred Hitchcock Presents: "Dip in the Pool" (1958)
Alfred Hitchcock Presents: "Poison" (1958)
Alfred Hitchcock Presents: "Banquo's Chair" (1959)
Alfred Hitchcock Presents: "Arthur" (1959)
Alfred Hitchcock Presents: "The Crystal Trench" (1959)
Ford Startime: "Incident at a Corner" (1960)
Alfred Hitchcock Presents: "Mrs. Bixby and the Colonel's Coat" (1960)
Alfred Hitchcock Presents: "The Horseplayer" (1961)
Alfred Hitchcock Presents: "Bang! You're Dead" (1961)
The Alfred Hitchcock Hour: "I Saw the Whole Thing" (1962)
