Psikanalizi kullanarak bilgisayar programlama dili tercihini eleştirmek Lacancı yapıların keyif kısmından faydalanır. Her programlama dili ...
Psikanalizi kullanarak bilgisayar programlama dili tercihini eleştirmek Lacancı yapıların keyif kısmından faydalanır. Her programlama dili her yapıyla uyumludur, ama kimi diller kendilerini özgül yapılara uyduran kurallar kullanır. Mesela histerik yapıdaki bir programcı saplantıcı bir dili kullanırsa, histerik bu saplantılı dili sanki histerik bir dilmiş gibi kullanacaktır. Benimsenen yapıların birbirlerinde bulunan vasıfları taşıyabileceğini hatırlamak önemlidir. Buna göre saplantılı bir dil, histeri ve sapkınlık öğeleri taşıyabilir.
Psikotik Diller
Psikotik yahut sosyopat diller bir son ürün yaratırken kuralları tartmakla uğraşmaz. Bunun bir tezahürü zayıf veya gevşek dizgidir. Kimi psikopat diller, işlevsiz (yani sanrılı) öznelere benzer olarak, mecazları doğru düzgün kullanamama gibi dil bozuklukları gösterir. Psikopat bir dilde soyutlama aracı (yani bir sorun sahasını modelleme yöntemi) külfetli olur. (ya da otomatik örtük tip tayin etme olur). Tayfın öbür tarafında yüksek işlevli psikopatlar bulunur, (başarılı bir imgesel sistem inşa etmişlerdir) bunlar saf faydacıdır. Bu dillerde hiçbir içsel örtük kural bulunmaz. Geliştirici sosyopat dili oluşturan kurallar sistemi dahilinde bir hüner atfetmez. Konvansiyon ve dilin deyimsel kullanımı gibi şeyleri sosyopat dil kullanıcısı pek tasvip etmez.
Sapkın Diller
Sapkın diller kuralların vasıtası olmaktan keyif alır. Başkasının bir biçimde kuralları duyurmasını isterler. Bunu yalnızca kurallar dahilinde hareket ederek yaparlar. Hem sadist hem de mazoşist acıya (başkasının ya da kendisinin acısına) şahit olmaktan keyif alır gözükür ama bu başkasına atılmış bir yemdir. Bu yapıların ikisi de başkasında kaygıya sebep olmaktan keyif alır. Fetişist, kuralların duyurulmasının yerine geçen bir nesneyi kullanmaktan keyif alır.
Mazoşist geliştirici, zor, zahmetli ya da asgariyetçi bir dil seçerek zor veya imkânsız bir yol tutturmuş olduğunu başkasına kanıtlamaktan keyif alır. Başkasında kaygıya sebep olan şey, sözdizimi, mimarî ya da araç zinciri ile mazoşistin yaptığı ağır işe şahit olmaktır. Mazoşist, zor bir problemin mazoşistin disiplinini gereksinen bir yolla çözülmesi gerektiğini başkasının duyurmasını çok sever. Başka bir deyişle başkası ‘Bunu yaptığına inanamıyorum’ der.
Sadist geliştirici teslim edilen kodu kullanarak başkasında kayıp tehdidi yoluyla kaygıya sebep olur (mesela başkasının rahat ettiği bir sözdizimini kaybetmesi yoluyla). Sadist başkasını kendi güçsüzlüğünü tarif ettirecek şekilde tehdit eder. Başkası burada ‘Kurallara uyabildiğimi zannetmiştim ama uyamamışım’ der.
Fetişist geliştirici fetişist nesne mevcut olduğunda keyif bulur. Bu özgül bir ‘birinci derece soyutlama’ olabilir, işlevler, sınıflar, kapanımlar, süreçler, kelimeler, hatta dönüşümler gibi. Fetiş nesnesi ne kadar mevcutsa o kadar fazla keyif sağlar. Fetişist nesnenin mevcudiyeti kuralların duyurulmasının yerine geçer.
Saplantılı Diller
Saplantılı, keyfin önüne geçen kurallar yaratmaktan keyif alır. Geliştirici burada sonucun önüne geçen herhangi bir faaliyet tipi ile iştigal eder. Bunlar tip sistemleri olabilir, basmakalıplar olabilir hatta büyük-küçük harf duyarlılığı olabilir. Kodun son teslimatı saplantılı için çok fazla keyif ortaya çıkarır.
Histerik Diller
Histerik geliştirme kendisini kod tabanında sonu gelmez rötuşlara elverişli dillere uydurur. Teslim edilen dil asla yeterince iyi değildir, sadece pragmatik nedenlerle değil ama çoğu zaman çileci nedenlerle. Son hedef, sonunda saha jargonunu yakalamak, eli kulağında gibidir, tek bir rötuşla saha kusursuzca temsil edilebilecektir. Histerik dillerde iki aşırılık olabilir. Bir aşırılık her estetiği kolayca temsil edebilme yeteneğine doğru çalışmaktır. Bu aşırılıkta iş ve keyif dilin kendisini geliştirmededir. Öbür aşırılık dilin mevcut halini kullanarak bilinçli olarak estetiği oluşturmaktır. Bu aşırılık dili bükerek estetik anlamda daha hoş gözükmesini sağlar. İkisinin arasında, hep müsait olması gereken aşırı geniş kod tabanlarına yapılan rötuşlar bulunur.
Başka Keyif Kategorileri
Öznenin arzu nesnesiyle ilişkisi temelinde, dillere uygulanabilecek çeşitli başka keyif kategorileri vardır. Bunalım Lacancı psikanaliz dahilinde arzu nesnesi etrafındaki dolaşımın durması diye tarif edilebilir. Bunalımda nesne kaybedilmiştir ve keyif kaybın hatırlanmasından getirilir. Melankolide nesnenin hatırası da kaybedilmiştir (kaybın kaybı) o yüzden keyif dilin tarihine dönük romantik tutumdan gelir.
Sonuç
Eğer erken konuşma edimleri keyfimizin nasıl yapılandığı üzerinde etki sahibiyse, o halde kararlarımızdaki örüntü ve taraflılıkların yerini bulabiliriz. Bu yapılar arzularımıza nüfuz eder ve akıldışı yönlere doğru çeker. Programlama dillerini ve toplulukları eleştirdiğimizde, bu psikanalitik yapıları kullanarak dillerdeki açıklanmamış çeşitliliği bir nebze açıklayabiliriz. Bu yapıları kullanarak aklımızdaki bir hedef kitleye dönük yeni diller tasarlayabiliriz ya da başka topluluklara dönük hoşgörümüzü arttırabiliriz.
Türkçesi: Işık Barış Fidaner
