Gogol'ün "Palto"daki Dehası (Vladimir Nabokov)

Gogol tuhaf bir adamdı, ama dahiler hep tuhaftır zaten; değer bilir okura, hayat hakkında kendi düşüncelerini geliştirme fırsatını ustaca...


Gogol tuhaf bir adamdı, ama dahiler hep tuhaftır zaten; değer bilir okura, hayat hakkında kendi düşüncelerini geliştirme fırsatını ustaca veren şey sizin o sağlıklı,sıradan yanınızdır. Büyük edebiyat akla aykırılığın sınırında gezinir. Hamlet, nevrozlu bir bilge kişinin çılgınca rüyasıdır. Gogol’ün Palto’su hayatın karanlık seyrinde kara delikle açan, acayip, korkunç bir karabasandır. Metni üstünkörü bir gözle okuyan bir kimse, hikayede densiz bir soytarının maskaralıklarını bulacaktır sadece; ciddi okur ise Gogol’ün asıl amacının Rus bürokrasisinin yıldırıcılığını kınamak olduğunu sanacaktır. Ama güzel bir kahkaha atmak isteyen biri de "insanı düşündüren kitaplar" okumak için can atan kimse de Palto’nun aslında neyi anlattığını anlamayacaktır. Yaratıcı okuru getirin bana; işte bu hikaye onun için yazılmıştır.
Aynı anda hem cümlenin anlamını bulandıran hem de gizli bir anlamı açığa çıkarıp ilgi noktasını birdenbire kaydıran akla aykırı sezgiyi tutarlı Puşkin’de, gerçekçi Tolstoy’da, ölçülü Çehov’da da görebilirsiniz. Ama Gogol’de bu kayma onun sanatının temel direğidir; öyle ki ne zaman edebiyat geleneğine ve uygun ve akla yatkın fikirleri mantıklı bir biçimde sunmaya çalışsa, yeteneğinden eser kalmaz. Ölümsüz eseri Palto’da olduğu gibi kendini bırakıp o dipsiz kuyusunun kenarında sevinçle durduğunda Rusya’nın yetiştirdiği en büyük sanatçı olmuştur.

Hayatın akla uygun düzleminden birdenbire sapmanın çeşitli yolları olabilir elbette, büyük yazarların hepsinin kendine özgü bir yolu yordamı vardır bu konuda. Gogol’ün yöntemi ise iki hareketin birleşimidir; silkinme ve sürüklenme. Saçma denebilecek kadar kısa bir süre içinde, ansızın ayağınızın altındaki tuzağın gizli ağzının açıldığını, apansız çıkan sert bir rüzgarın ayağınızı yerden kesip güm diye sizi biraz ilerdeki bir başka tuzağın içine attığını düşünün. Saçma (absurd), Gogol’ün en sevdiği esin perisidir, ama "saçma" derken söylemek istediğim şey garip ya da komik olan değil. Saçma olan şeylerin de trajik olanlar kadar ince farkları, dereceleri vardır; Gogol’de ise trajik olana daha yakındır. Gogol’un kahramanlarını saçma durumlara soktuğunu ileri sürmek doğru olmaz. Bir adamın yaşadığı dünya zaten baştan aşağı saçma ise, saçma bir duruma sokamazsınız onu; "saçma"dan kastettiğimiz şey kayıtsızlığa ya da insanları güldürmeye yol açan bir şey ise başaramazsınız bunu. Oysa kastettiğimiz, dokunaklı,acıklı bir şey ise, bir insanlık durumu ise, ya da o kadar garip olmayan insan dünyalarında en yüce özlemlerle, en derin acılarla, en güçlü tutkularla ilintili şeylerin tümüyse, kelimedeki anlam boşluğunu buldunuz demektir. O, Gogol’ün karabasanlı ve sorumsuz dünyasında kaybolmuş, acıklı bir durumdaki insansa, saçma bir kere daha "saçma"dır.

Gogol’ün şu cümlesini okuyalım: "Terzinin enfiye kutusunun üzerinde bir generalin resmi vardı; hangi general olduğu belli değildi, çünkü terzinin başparmağı generalin yüzünü delmiş, deliğin üstüne de dört köşe bir kağıt parçası yapıştırılmıştı." Akayiy Akakiyeviç Başmaçkin’in durumundaki saçmalık işte böyle bir saçmalıktır. Onca yüz resmi arasından bir resmin gerçek bir yüze dönüşmesini , en azından yüzün ait olduğu yerde görünmesini bekleyemezdik. İnsanoğlunun özü Gogol’ün dünyasını şekillendiren sahtelikler kargaşasından akla aykırı olarak türemiştir. Palto’nun başkişisi Akakiy Akakiyeviç saçma bir durumdadır; çünkü kendisine hiç benzemeyen güçlerce yaratılmıştır.

Nasıl bu hikaye sadece hiciv değilse, Akakiy de sadece insan, sadece acıklı durumdaki biri değildir, bundan çok daha fazlası vardır onda. Apaçık ortada olan karşıtlığın gerisinde bir yerlerde,güçlükle fark edilebilen, ince, doğuştan gelen bir bağ da vardır onun durumunda. Yaşadığı hayal dünyası gibi kendi varlığı da aynı heyecan titremelerini, aynı titrek pırıltıları gözler önüne serer. Kabaca çizilen sahnelerin gerisindeki sezdirmeler, hikayenin yüzeydeki dokusuna öyle ustaca yedirilmiştir ki edebiyatta yurt gerçeklerini görmek isteyen Rusların gözünden tamamıyla kaçmıştır. Ama Gogol’ün hikayesini yaratıcı bir gözle okuyanlar en masum paragrafların, kelimelerin, bazen de "hatta", "nerdeyse" gibi bir tek zarfın, bir tek edatın zararsız bir cümleyi bir anda etrafa karabasan fişekleri saçacak hale getirdiğini; yahut gündelik sözlerle başlayan paragrafın birdenbire yoldan çıkıp asıl ait olduğu akla aykırı boyuta yöneldiğini; yahut, ansızın bir kapı açılıp da o kapıdan köpükler saçan bir şiirselliğin içeri dalıverdiğini ama bu şiirin ya bir bathos* içinde eriyip gittiğini ya da Gogol’ün üslubunun bir parçası olani sihirbazların ağzından duyduğumuz sözlere dönüştüğünü görürler. İnsan hem gülünç, hem de yıldızlar kadar uzak bir şeylerin çok yakında bir yerlerde pusuda beklediği duygusuna kapılır, olayların komik yanıyla kozmik yanı arasındaki farkın bir tek sessiz harfe bağlı olduğunu hatırlamaktan hoşlanır.

Zararsız görünen cümlelerin bıraktığı boşluklar arasında dolaşırken, sadece bir an için sezebildiğimiz o garip dünya nedir öyleyse? Aslında, bir bakıma, gerçek olan o dünyadır, ama biz sahnede, onu gizleyen dekoru görmeye alıştığımız için bize fazlasıyla saçma görünür. Palto’nun başkişisi olan, uysal, hor görülen yazıcı bu sezgilerle şekillendiği için esrarın gerçek anlamını, yani Gogol’ün üslubundan çıkan gerçek dünyayı gözler önüne serer. Bu uysal, hoş görülen yazıcı bir hayalettir; trajik derinliklerden gelen, rastlantı sonucu küçük bir memur kılığına giriveren bir ziyaretçidir. İleri fikirli Rus eleştirmenleri Akakiy’de ezik birer kişilik görmüşler, bütün hikayeyi bir toplumsal karşı çıkış olarak sevmişlerdir. Ama hikayede bundan çok daha fazlası vardır. Gogol’ün üslubundaki boşluklar ve kara delikler hayatın akışındaki kusurları sezdirir. Ortada büyük bir yanlışlık vardır, bütün insanlar biraz kaçıktır, kendilerine çok önemli görülen işlere bağlanırlar. Gelgelelim, saçmalık derecesine varacak kadar mantıklı bir güç onları bu boş uğraşlarını sürdürmeye zorlar; işte hikayenin vermek istediği gerçek mesaj budur. Bu mutlak anlamsızlık, anlamsız alçak gönüllülük ve anlamsız üstünlük dünyasında , tutkunun, isteğin ve yaratıcı dürtünün varabileceği en üstün nokta, terzilerin de, müşterilerin de sırtlarına geçirmek için sabırsızlanacakları yeni bir gocuktur. Ahlaki bir amaçtan ya da ahlak dersinden bahsetmiyorum. Öğrenci ile öğretmenin bulunmadığı böyle bir dünyada ahlak dersi verilemez çünkü. Bu dünya her şeydir, böylesi bir dünya kendini yok edecek her şeyi kendisinden uzak tutar; bu yüzden herhangi bir ilerleme, herhangi bir mücadele, herhangi bir ahlaki amaç ya da çaba, bir yıldızın seyrini değiştirmek kadar olmayacak bir şeydir. İşte budur Gogol’ün dünyası; onun dünyası ne Tolstoy’unkine, ne Puşkin’inkine, ne Çehov’unkine, ne de benimkine benzer. Ama Gogol’ü okuduktan sonra onun dünyasının kırıntılarını görmeye başlayabilir, en beklenmedik yerlerde bile onun dünyasından izlere rastlayabilirsiniz. Pek çok ülke gördüm ben; Gogol’ün adını hiç duymamış olan. Bir rastlantı eseri tanıdığım kimi insanların heyecan dolu hayallerini Akakiy Akakiyeviç’in paltosuna benzetmişimdir.

* Bathos: Ani düşüş; çok güzel,soylu,yüce fkirlerden, sözlerden, durumlardan vb. aptalca, bayağı, ucuz şeylere beklenmedik bir anda düşüş, yücelikten cüceliğe düşüş; ya da sahte pathos (acıma duygusu uyandıran şey)

(1981)
Çeviren : Gamze Bayraktar
Ad

A Separation,1,Adam Schaff,1,Adem ve Havva,1,Akra'da Bulunan Elyazması,1,Alain Badiou,4,Alain Resnais,1,Alan Woods,1,Albert Camus,17,Albert Einstein,4,Alejandro González Iñárritu,1,Alenka Zupančič,1,Alexander Supertramp,1,Alfred Hitchcock,4,Alıntı,1,Ali Rahimli,4,Allen Ginsberg,5,Amin Maalouf,1,Anarşi,2,André Breton,1,Andrey Tarkovski,7,Ani Gezinti,1,Anton Çehov,2,Antonin Artaud,1,Anubis,1,Aristoteles,1,Arthur Danto,1,Arthur Rosenberg,1,Arthur Schopenhauer,2,Arundhati Roy,1,Asghar Farhadi,3,Attila İlhan,1,Aynadaki Gibi,1,AzBlog,13,Aziz Nesin,2,Babaya Mektup,1,Beat Kuşağı,17,Belgesel,5,Belinski,1,Bertolt Brecht,3,Bertrand Russell,1,Bilim,10,Billie Holiday,1,Biyografya,22,Björk,1,Bob Black,1,Bob Dylan,1,Bozkırkurdu,1,Böyle Buyurdu Zerdüşt,1,Breaking Bad,1,Bulantı,1,Bülent Ortaçgil,2,Büyülenme,1,Camera Lucida,1,Can Yücel,2,Cemal Süreya,1,Charles Baudelaire,2,Charles Bukowski,6,Charles Dickens,1,Charlie Chaplin,2,Charlie Parker,1,Christfried Tögel,1,Christine Bard,1,Christopher McCandless,1,Christopher Nolan,1,Chuck Palahniuk,3,Çarlz Bukovski,1,Çavdar Tarlasında Çocuklar,1,Dallas Buyers Club,1,Damon Albarn,1,Daniel Goleman,1,Dava,1,David Gilmour,1,Demian,1,Desiderius Erasmus,1,Didier Lauru,1,Dieter Forte,1,Djivan Gasparyan,1,Dominique Laporte,1,Dostluk Bağları ve Dostluk,1,Dostoyevski,16,Dönüşüm,1,Edebiyyat,140,Edgar Allan Poe,1,Eduardo Galeano,1,Eflâtun,1,Ejderhaların Danssı,1,Elias Canetti,1,Elvis Presley,2,Emil Michel Cioran,1,Emma Goldman,1,Eric Clapton,1,Eric Hoffer,1,Erich Fromm,3,Ernest Hemingway,2,Estela Welldon,1,Ethan Coen,2,Əkrəm Əylisli,1,Feature,20,Félix Guattari,1,Felsefe,93,Ferman Toroslar,1,Fernando Pessoa,1,Film,68,Franz Kafka,25,Freddie Mercury,1,Friedrich Engels,1,Friedrich Nietzsche,19,Füruğ Ferruhzad,1,Gabriel Garcia Marquez,1,Gabriel García Márquez,2,Galileo,2,Gemeinschaft,1,George Carlin,1,George Martin,1,George Orwell,1,Georges Canguilhem,1,Georges Perec,1,Gerçeklik açısından Kafka,1,Gilles Deleuze,5,Goethe,1,Gogol,4,Guguk Kuşu,1,Gustav Janouch,1,Guy Fawkes,1,Hakim Bey,1,Harriet Lerner,1,Hegel,2,Heinrich Böll,1,Hermann Broch,1,Hermann Hesse,5,Herta Müller,1,Hrant Dink,1,Iain Menzies Banks,1,Immanuel Kant,1,Ingeborg Bachmann,1,Ingmar Bergman,6,Inside Llewyn Davis,1,Italo Calvino,2,İran,1,İtalo Calvino,1,J. D. Salinger,2,Jack Kerouac,8,Jacques Brel,1,Jacques Lacan,13,Jacques Vergès,1,James Hawes,1,James Joyce,1,Jan Pol Sartr,1,Jason McQuinn,1,Jean Baudrillard,1,Jean Cocteau,1,Jean-Paul Sartre,10,Jehane Noujaim,1,Jenn Ashworth,1,Jiddu Krishnamurti,2,Jimi Hendrix,1,Joel Coen,2,John Berger,1,John Fante,2,John Lennon,5,John Steinbeck,4,Jorge Luis Borges,1,Jose Saramago,1,Joseph Conrad,1,Judith Butler,1,Juliet Mitchell,1,Julio Cortázar,1,Kaos'un Gizli Yaşam,1,Karamazov Kardeşler,2,Karl Marx,8,Kaybedenler Klübü,1,Ken Kesey,1,Kırmızı Pazartesi,1,Korkma Ben Varım,1,Kumarbaz,1,Kürk Mantolu Madonna,1,La Casa De Papel,1,Lady with Ermine,1,Lars von Trier,8,Laura Nyro,1,Leonard Cohen,1,Leonard Da Vinci,1,Lev Tolstoy,5,Lev Troçki,2,Linda Lee,1,Maksim Gorki,2,Malina,1,Marie Curie,1,Marilyn Manson,1,Marilyn Monroe,1,Mario Leis,1,Marlon Brando,1,Marqius de Sade,2,Martı Jonathan Livingston,1,Martin Heidegger,2,Maurice Blanchot,2,Max Stirner,15,Mental Pornografi Blog,2,Meqale,175,Michael De Montaigne,1,Michel Foucault,6,Mike Leigh,1,Milan Kundera,1,Miles Davis,1,Milgram,1,Milgram deneyi,1,Mohsen Namjoo,3,Monique Wittig,1,Morrisse,1,Murat Menteş,1,Mustafa Kemal Atatürk,1,Muzik,37,Neal Cassady,2,ngmar Bergman,1,Nick Cave,1,Nick Mason,1,Nikolay Gavriloviç Çernişevski,1,Nilgün Marmara,1,Noam Chomsky,2,Nostalghia,1,Notre Dame'ın Kamburu,1,Nuri Bilge Ceylan,2,Octavio Paz,1,Oğuz Atay,1,Ontolojik Anarşi,1,Onur Ünlü,2,Oscar Wilde,2,Osho,1,Oteki Ben,1,Ölüler Tanrısı,1,Ölüm Pornosu,1,Ömer Hayyam,1,Özdemir Asaf,1,Palyaço,1,Pantolonun Politik Tarihi,1,Patti Smith,1,Paul Lafargue,1,Paul McCartney,3,Paulo Coelho,2,Peter Kropotkin,2,Pierre Clastres,1,Pigme,1,Pink Floyd,2,Politika,1,Rachel Carson,1,Rachter'in Günlüğü,1,Rashit,1,Ray Davies,1,Rene Girard,1,René Wellek,1,Richard Bach,1,Richard Brautigan,1,Richard Dawkins,1,Richard Wagner,3,Richard Wright,1,Robert Musil,1,Roger Fornoff,1,Roger Garaudy,1,Roger Waters,2,Roman,9,Rose Laub Coser,1,Rus edebiyat,2,Ruth Sheppard,1,S. Reynolds & J. Press,1,Sabahattin Ali,2,Sait Faik,1,Salvador Dali,1,Samuel Beckett,4,Sasha Grey,1,Saul Newman,2,Sean Penn,1,Sırtımdaki Ev,1,Siddhartha,1,Sigmund Freud,19,Silence Spring,1,Simone de Beauvoir,6,Slavoj Zizek,6,Slavoj Žižek,15,slide,2,Sokrates,1,Soren Kierkegaard,1,Spinoza,1,SS,6,Stalker,1,Stephen Eric Bronner,1,Steve McQueen,1,Stranger,1,Suç ve Ceza,2,Supertramp,1,Sürgün,1,Şeyler,1,Tanrıya Karşı Söylev,1,Tarkovsky,5,Tek Bacaklı Yolcu,1,Teneke Trampet,1,The Beatles,4,The Butterfly Effect,1,The Rolling Stones,1,The Square,1,Theodor Adorno,4,Thomas Mann,1,Through a Glass Darkly,1,Tom Waits,2,Tomris Uyar,1,Tony Porter,1,Turan Dursun,2,Turgut Uyar,1,Ulua,1,Uluma,1,Ulus Baker,4,Umberto Eco,1,Utanç,1,V for Vendetta,1,Van Gogh,1,Victor Emil Frankl,1,Victor Hugo,1,Viktor Frankl,1,Vladimir Nabokov,2,Voltaire,1,Vsevolod İ. Pudovkin,1,Walter Benjamin,1,Wilhelm Reich,1,Will Durant,1,William S. Burroughs,2,William Shakespeare,1,Woody Allen,8,Xavier Dolan,1,Yabancı,1,Yad,1,Yolda,1,Yusif Vəzir Çəmənzəminli,1,Zeki Demirkubuz,3,Zen Kaçıkları,1,
ltr
item
Ali Rahimli: Gogol'ün "Palto"daki Dehası (Vladimir Nabokov)
Gogol'ün "Palto"daki Dehası (Vladimir Nabokov)
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhfbFZHqVl_NCV67Li3KaQIOTcc_CRyyFScW6oYls7wrrLKmbG9f70EFQrHN_-n67vYPEAvWI5yMW4_A_CiCS9y3mwrDCrY9khVvV4a-dr3HHPDAgYayBxd8ZtA2T70geqpRXaZysEj9Lk9/s1600/nobakov.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhfbFZHqVl_NCV67Li3KaQIOTcc_CRyyFScW6oYls7wrrLKmbG9f70EFQrHN_-n67vYPEAvWI5yMW4_A_CiCS9y3mwrDCrY9khVvV4a-dr3HHPDAgYayBxd8ZtA2T70geqpRXaZysEj9Lk9/s72-c/nobakov.jpg
Ali Rahimli
https://alirahimli.blogspot.com/2012/12/gogol-dehas-vladimir-nabokov.html
https://alirahimli.blogspot.com/
https://alirahimli.blogspot.com/
https://alirahimli.blogspot.com/2012/12/gogol-dehas-vladimir-nabokov.html
true
8815050805795647263
UTF-8
Tüm Yazılar Yüklendi Hiç bir yazı bulunamadı HEPSİNİ GÖSTER DAHA FAZLA Cevapla Cevabı İptal Et Sil Tarafından Ana Sayfa Sayfalar İçerikler Hepsini Göster BU YAZIYA BENZER DİĞER YAZILAR ETİKET ARŞİV ARAMA BÜTÜN İÇERİKLER İsteğinizle eşleşme bulunamadı Ana Sayfaya Dön Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Sun Mon Tue Wed Thu Fri Sat January February March April May June July August September October November December Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec just now 1 minute ago $$1$$ minutes ago 1 hour ago $$1$$ hours ago Yesterday $$1$$ days ago $$1$$ weeks ago more than 5 weeks ago Followers Follow THIS CONTENT IS PREMIUM Please share to unlock Copy All Code Select All Code All codes were copied to your clipboard Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy