Franz Kafka Franz Kafka, 3 İyul 1883 tarixində daşaralı Çək proletaryasından gəlib zənginləşmiş bir tacir olan ata ilə aydın bir Alma...
 |
| Franz Kafka |
Franz Kafka, 3 İyul 1883 tarixində daşaralı Çək proletaryasından gəlib zənginləşmiş bir tacir olan ata ilə aydın bir Alman yəhudisi olan ananın ilk uşağı olaraq Praqada doğuldu. Atası Hermann Kafka, güclü bir xarakterə sahib bir iş adamı idi. Franz Kafka içə dönük və narahat şəxsiyyətini daha çox anasından almışdı. Babası Jacob Kafka, bir qəssabdı və Praqaya Osek'ten gəlmişdi. Yaşadıqları yer olan Bohemya daha çox Alman Yəhudilərinin olduğu bir bölgə idi. Anası Julie isə yoldaşından daha çox mədəni təcrübəyə sahib idi.
Kafka, altı uşağın ən böyüyü idi. Georg və Heinrich adlı iki qardaşı Kafka daha 6 yaşına gəlmədən ölmüşdülər. Gabriele, Valerie və Ottilie adında üç də bacısı var idi. Julie və Hermann həftəlik bütün zamanlarını iş yerində keçirməkdə idi. Anası yoldaşına kömək etmək üçün gündə 12 saatdan çox çalışırdı. Buna görə Kafka və qardaşları daha çox baxıcıları və xidmətçiləri nəzarətində böyümüşlərdi. Bacıları II. Dünya müharibəsi illərində Nazı Almaniyasının təşkil etdiyi Yəhudi qırğını Holocaust'da həyatlarını itirdilər.
Kafka, alman dilinin ilk dili olmasına qarşı Çex dilini də yaxşı dərəcədə bilirdi. Daha sonraları Fransız dilinə və mədəniyyətinə maraq göstərdi. Fransız yazıçılarda Flaubert, oxumaqdan ən çox zövq aldığı yazardı. Müxtəlif ailəvi və ictimai səbəblər üzündən ətrafına yadlaşaraq böyüdü. Ailəsinin Pragdakı Alman cəmiyyətiylə qaynaşma səyləri nəticəsində Alman məktəblərində oxudu. 1889-cu ildə Fleischmark'da Deutsche Knabenschule'ye getdi. Burada oxuyarkən ən çox təsirləndiyi insanlar Fransız mürebbiler Bailly və eşikağası Marie Werner oldu.1893-ci ildə təhsil görməyə başladığı Avstriya Liseyi, təkliyini və öz içinə bağlanmasın da böyük faktor oldu. Kafkanın din təhsili ildə bir neçə dəfə atasıyla getdiyi sinagogda verilirdi.
 |
| Franz Kafka |
1901-ci ildə Altstädter Gymnasium Liseyini bitirdikdən sonra Praqadakı Karl Ferdinand Universitetində kimya təhsili almağa başladı. İki ay içində bölüm dəyişdirib hüquq fakültəsinə keçdi. Buradakı dərsləri arasında Alman ədəbiyyatı və sənət tarixi dərslərini də təqib etməyə başladı. Şagirdliyi əsnasında şagird klublarında oxuma günləri təşkil edirdi. Şagirdliyinin ilk ilində sonradan çox yaxın yoldaşı olan Max Brod və jurnalist Felix Weltsch ilə tanış oldu. İlk əsəri olan "Bir Döyüşün Təsviri" adlı əhvalatını bu illərdə qələmə aldı. Brod sayəsində Felix Qeltsch, Oskar Baum, Gustav Janouch və Franz Werfel kimi ədəbiyyatçılar ilə tanış oldu. 18 İyun 1906da hüquq doktorasını alaraq məzun olduqdan sonra 1 il qədər staj etdi. 1907-ci ildə Assicurazioni Generalı adlı İtalyan sığorta şirkətində məmur olaraq işə başladı. Gündüzləri sığorta şirkətində çalışır gecələri isə yazmağa davam edirdi. Eyni il "Taşrada Toy Hazırlıqları" adlı əhvalatını yazdı.
1908-1912 illəri arasında siyasi və ictimai hadisələrə maraq duymağa, tez-tez əhəmiyyətli Çex siyasət adamlarının yığıncaqlarına getməyə başlamışdı. Yəhudiliklə maraqlanıb İvrit öyrənməyə də bu illərdə yönəldi. Max Brod ilə birlikdə Riva, Paris, Weimar və İtaliya gəzintiləri etdi. 1912 ilə 1919 arasında Felice Bauer ilə üç dəfə nişanlanmasına baxmayaraq, onunla evlənə bilmədi. Bu əlaqədən geriyə 500ün üstündə məktub qaldı. Bu məktublar Kafkanın ölümündən uzun illər sonra ilk dəfə "Felice'ye Məktublar" adıyla 1967-ci ildə yayınlandı.1914-ci ildə Felice ilə ikinci dəfə nişanı pozduğundan "İddia" nı yazmaqda idi. Eyni il "Cəza Müstəmləkəsi" adlı kitabını da qələmə aldı. I.Dünya Döyüşü başlamış ancaq zəif bünyəsi səbəbiylə əsgərə alınmamışdı. Bir tərəfdən də yazar olaraq tanınmağa başladığı illər idi bunlar. 1915də Carl Sternheim özünə verilən Şriftanə Mükafatını Kafkaya köçürülməsini istədi.
 |
| Franz Kafka |
1920-ci ildə həyatına girən dörd qadın arasında ən ciddi əlaqə yaşadığı Milena Jesenska ilə tanış oldu. Milena, Kafkanın Almanca yazdığı əsərləri ni Çək dilinə çevirmək üçün icazə istəyərkən tanış oldular. Milena'yla mektuplaşmaları əvvəl bir yoldaşlıq kimi başladı, daha sonra ehtiraslı bir eşqə çevrildi. Lakin Milena evli olduğundan bu bədbəxt və qeyri-mümkün eşq Kafkanın dərin ağrılara sürüdü. Mektuplaştıkları üç il boyunca yalnız iki üç dəfə görüşə bildilər. Milena bu məktubları 1939-cu ildə nəşr üçün yaxın yoldaşı Willy Haasa verdi və özü 17 May 1944-cü ildə Almaniyada toplama düşərgəsində öldü.
Kafka, sağlamlığı pisə getməyə başladığından 1922də təqaüdçülüyünü istedi.1923 'də ailəsinin təsirindən qaçmaq və yazmağa meyl etmək üçün Berlinə köçdü. Bu dövr Dora Diamant adlı 20 yaşında bir qızla iki illik qısa bir xoşbəxtlik yaşadı. 3 İyun 1924də, 1917-ci ildə xəstələndiyində ilk qaldırıldığı yer olan Viana yaxınlarındakı Keirling sanatoryasında vəfat etdi.
Ölümündən sonra Nazıların Çekoslovakyanın işğalı əsnasında Kafkaya aid bir çox sənəd yox edilmişdi. Kafka yaxın yoldaşı Max Brod'a ölümündən sonra yandırılması üçün yazılarını vermişdi. Brod, Kafkanın ölümündən sonra bütün yazılarını yığaraq nümayiş etdi.
Kafkanın həyatı ailə təzyiqinin altında keçmiş və xüsusilə atasıyla düz bir əlaqə qura bilməmişdi. 1912-ci ildə yazdığı "Hökm" adlı əhvalat bununla əlaqədar ipucları daşıyar. Eyni il "Çevrilmə (Dəyişmə)" adlı uzun əhvalatı də yazmışdır. Kafkanın ilk romanı "Parolun" adı altında 1913-cü ildə nümayiş olunmuş, Kafkanın ölümündən sonra isə "Amerika" adı altında tamamlanmış halıyla təkrar yayıma verilmişdir. 1922-ci ildə yazmağa başladığı "Qala" tamamlanamadan qalmışdır.
