Albert Camus Albet Camus, 7 Noyabr 1913də Əlcəzairdə doğuldu. Anası xidmətçilik edən bir fransız, atası isə İspanyol'du. Atası Lu...
Albert Camus |
Albet Camus, 7 Noyabr 1913də Əlcəzairdə doğuldu. Anası xidmətçilik edən bir fransız, atası isə İspanyol'du. Atası Lucien, I. Dünya Döyüşündə piyada alayında xidmət edərkən həyatını itirdi. Kasıb bir ailənin uşağı olaraq çətin bir uşaqlıq dövrü keçirdi. Uşaqlığının böyük hissəsi Cəzairin Balcourt bölgəsində keçdi. 1923-cü ildə liseyi bitirdikdən sonra Cezayir Universitetində təhsilini davam etdi. Üniverite illərində universitetin futbol komandasında qapıcılıq elədi. Daha sonra vərəmə yoluxduğuna görə qapıcılq lkariyerası və məktəb həyatı yarım qaldı.Məktəbi buraxdıqdan sonra maddi çətinliklər çəkməyə başladı. Xüsusi dərs verərək və meteorologiya institutunda çalışaraq dolanışığını təmin etdi. 1935-ci ildə universitetə geri döndü və 1936-cı ildə "Plotinus" mövzulu tezisiylə fəlsəfə fakültəsini bitiridi. 1934-cü ildə Simone Hie ilə evləndi. Arvadı morfin bağımlısıydı və arvadının sədaqətsizliyi üzündən evlilikləri sona çatdı.
1934-cü ildə Fransız Kommunist Partiyasına qatıldı. Partiyaya qatılması Marksist və Leninist düşüncələrindən daha çox, İspaniyadakı siyasi vəziyyətdən təsirləndiyi üçün idi. 1936-cı ildə partiyanın müstəqil bir qolu olan Cezayir Kommunist Partiyasına keçdi. 1937-ci ildə Stalinist kommunizmə özünü uzaq tapması və Troçkist ittihamlarıyla partiyadan uzaqlaşdırıldı.
1935də "Theatre du travail" i qurdu ancaq 1939-cu ildə teatr bağlandı. Fransa ordusuna qatılmaq istədi amma vərəm olmasından ötəri qəbul edilmədi. 1937 ilə 1939 illəri arası sosialist yazılar yazdı. 1940-cı ildə bir piyanist və riyaziyyatçı olan Francine Fauré ilə evləndi. Bu evliliyindən əkizləri oldu. Eyni il Camus, "Paris-Soir" jurnalında yazmağa başladı. II. Dünya Döyüşünün ilk zamanlarında pasifist olaraq qaldı. Parisin Alman ordusu tərəfindən işğalına və Gabriel Péri'nin edamına şahid oldu. Daha sonra Paris-Soir jurnalının qrupuyla Bordeaux'a getdi. 1941-ci ildə "Yad" və "Sisifos Söyləniyi" ni yazdı. 1942-ci ildə Cəzairin Oran şəhərinə getdi.
II. Dünya müharibəsi illərində Fransız Müqavimət qrupuna qatıldı və burada yeraltında "Combat" adlı bir qəzet çıxardı. 1943-cü ildə qəzetə redaktor oldu. Burada nümayiş olunan ən məşhur məqaləsi Hirosima 'da iki gün əvvəl nümayiş olunan "Use of The Atomic Bomb in Hiroshima" oldu. 1947-ci ildə qəzet ticari bir quruluş qazanınca buradan ayrıldı. Qəzetdə çalışdığı illərdə Jean-Paul Sartre ilə tanış oldu.
Müharibədən sonra Parisdəki "Café də Flora" də Sartre və yoldaşları ilə görüşməyə başladı. Kommunizmi tənqid üzündən ətrafı ondan uzaqlaşdı. Yanı dövr Amerika Birləşmiş Ştatlarında bir çox yerdə Fransız varolma haqqında dərslər verdi. 1949-cu ildə xəstəliyinin inkişafı üzündən 1952-ci ildə qədər işlərinə ara verdi. 1951də düşüncə quruluşunun Sartre'dan tamamilə ayrıldığı və sol fikirdəki insanların reaksiyalarını çəkən "L'Homme Revolt" ni nümayiş etdi.
1952-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının, General Franco diktatorluğundakı İspaniyanı üzv olaraq qəbul edincə UNESCO-dan ayrıldı. Edam cəzasına qarşı işlər təşkil etdi. "Edam cəzasına qarşı Birlik" in qurucusu Arthur Koestler ilə birlikdə məqalə nümayiş etdi. Pasifizmin ən əhəmiyyətli müdafiəçilərindən biri idi.
Albert Camus |
1954-cü ildə başlayan Cezayir Qurtuluş Döyüşündə Fransız hökumətini müdafiə etdi. Şimal Afrikada başlayan üsyanın əslində Misir liderliyindəki ərəb emperyalimi olduğunu və SSRİ-nin planları içində olduğunu düşünürdü. Ölüm cəzasına məhkum Cəzairliləri xilas olması üçün gizlicə işlər təşkil etdi. 1955 və 1956 illərində "L'Express" jurnalında yazdı. 1957-ci ildə Nobel Ədəbiyyat Mükafatını qazandı. Ancaq ümumi qanı bu mükafatın "Eniş" adlı kitabına deyil yazdığı "Réflexions Sur la Guillotine" adlı məqaləsi üçün olduğu istiqamətindədir. Rudyard Kiplingin sonra bu mükafatı almış ən gənc yazardır.
4 Yanvar 1960da Sens yaxınlarındakı "Le Grand Fossard" adlı bir yerdə Facel Vega marka avtomobili ilə keçirdiyi yol qəzası nəticəsində həyatını itirdi. Avtomobil qəzası nəticəsində ölmənin ən absurd ölüm olduğunu yazan Camus'un bu şəkildə ölməsi olduqca ironiktir. Cibindən çıxan qatar bileti ilk planının avtomobil ilə səfər olmadığını göstərirdi. Eyni qəzada yoldaşı və yayımcısı olan Michel Gallimard da həyatını itirdi.
Ölümündən sonra "Xoşbəxt Ölüm" (1970) və bitməyən otobiyografik romanı "İlk İnsan" (1955) nümayiş olundu. Mövcudluq ilə birlikdə ələ alınan "Absürdizm" ilə maraqlanmış və bu sahənin ən tanınan yazıçılarından olmuşdur. Bu düşüncə axınının inkişafında əhəmiyyətli bir yer sahibidir. Məqalələrində "Dualimz" gözə çarpar. Camus varolmanın haqqında bunları söyləmişdir.
"Xeyr, mən bir varoluşçu deyiləm. Sartre ilə adlarımızı yan-yana zikr edilməsinə həmişə təəccüb bəsləmişəm. Sartre və mən kitaplarımızı bir-birimizlə həqiqətən tanış olmadan əvvəl yayımladıq. Bir-birimizi tanıdıqdan sonra isə nə qədər fərqli olduğumuzu anladıq. Sartre bir varoluşçudur, mənim yayımladığım tək fikir kitabıd" Sisifos Söyləni "dir və sözdə varoluşçu filosoflara qarşı doğrultulmuştur. "
Romanları: Xarici (L'Etranger-1942), Vəba (La Pest-1947), Eniş (La CHUTE-1956), Xoşbəxt Ölüm (La Mort heureuse-ölümündən sonra, 1970), İlk Adam (Le premier homme-ölümündən sonra, 1995)
Hekayələri: Sürgün və Kralım (L'exile et le Royaume-1957)
Oyunları: Caligula (1938 `də yazıldı, 1945də oynandı), Ecinniler (Les Possédés-1959)Sınaqlar: Sisifos Söyləni (Le Myth də Sisyphe-1942), Denemeler, Tərsi və Üzü (L'envers et l'endroit-1937), baş qaldıran İnsan (L'Homme Revolt-1951), Toy və Bir Alman Dosta Məktublar (Lettre a un ami allemand-1945)